De aanleiding voor deze blog is even droevig als inspirerend: deze week was ik aanwezig bij de uitvaart van een zeer geliefde dame aan de kant van mijn schoonfamilie. Het zijn van die momenten waarvan je op een gegeven moment begrijpt dat ze onvermijdelijk zijn. Voor velen is het afscheid een verdrietige gelegenheid, en al helemaal wanneer dit onverwacht komt of na een lang ziektebed. Maar de dood of het overlijden zelf is niet waar deze blog over gaat. Dit verhaal gaat namelijk over alle momenten daarvoor: het leven.
Toen ik deze week in de kerkbanken zat, heb ik zwaar zitten huilen. Niet zozeer van verdriet, maar van de diepe indruk die de woorden van de predikant en de liturgie op me maakten. Voeg daar nog een kerkelijk orgel en het gezang van de nabestaanden en de gemeenteleden aan toe en je kan me opvegen. Het een en ander zorgde bij mij voor een moment van overdenking en reflectie, wat ook in coaching zo belangrijk is.
Gedragen door de woorden en de liederen van de kerk gingen mijn gedachten naar de overleden mensen die ik heb gekend, al dan niet van een afstandje. Hoe zou mijn overgrootoma (ik droeg een broche van haar op de uitvaart: zie foto bovenaan) hebben teruggekeken op haar leven voordat ze stierf? Heeft zij überhaupt zo’n moment van heldere reflectie meegemaakt of is zij in de loop der dagen gewoon langzaam weggegleden?
Hoe zou dat zijn geweest voor die lieve vrouw wiens lichaam nu vlak voor mij in een kist lag? Of voor mijn overbuurjongen, die afgelopen jaar in zeer treurige omstandigheden is overleden? En hoe zal dit uiteindelijk voor mezelf zijn? Ik hoop dat ik – als het einde daar is – met tevredenheid en zonder schuld of spijt op mijn leven kan terugkijken. Op de een of andere manier vind ik dat toch wel belangrijk.
Als ik het leven over mocht doen
Een jaar of drie geleden stond het leven voor mij ook even stil en leek het aantrekkelijk om er even helemaal niet meer te zijn. Ik heb toen behoorlijk wat boeken gelezen over het leven, depressie en burn-out. Een van die boeken stond me deze week weer helder voor de geest: “Als ik het leven over mocht doen“, van Bronnie Ware.
De schrijfster vertelt in dit boek over haar ervaringen met patiënten in de palliatieve zorg. En met name over de dingen waar de stervenden het meest spijt van hadden aan het einde van hun leven. Dat is pittige materie, dat geef ik toe, maar ook enorm verhelderend. De top 5 van dingen waar men het meeste spijt van had:
- Had ik maar een leven geleid waarin ik trouw was geweest aan mezelf, in plaats van te voldoen aan de verwachtingen van anderen.
- Had ik maar minder hard gewerkt.
- Had ik maar de moed gehad om mijn gevoelens te uiten.
- Was ik mijn vrienden maar niet uit het oog verloren.
- Had ik mezelf maar wat meer geluk gegund.
Zo. Daar word je stil van. Ik wel in ieder geval. Het zette me aan het denken en als ik eerlijk ben zijn deze thema’s afgelopen jaren continu relevant geweest. Sinds het opkrabbelen uit mijn depressieve periode ben ik steeds bezig geweest met hoe ik mijn leven vorm wil geven. Wat wil ik nou écht in de komende 40-50 jaar die ik nog heb?
Het antwoord op deze vraag zal voor iedereen anders en uniek zijn. Misschien heb je hier zelf nog nooit over nagedacht. Of stiekem wel een beetje, maar sommige dingen nog nooit hardop uitgesproken. Dat is niet erg. Ook jij hebt immers nog de rest van je leven om iets te veranderen als je dat zou willen. En dat vind ik een geruststellende gedachte: het leven vóór de dood is nog niet voorbij!
Mijn beeld van een waarachtig leven
Om je een idee te geven hoe een wens of verlangen voor de rest van een ‘waarachtig’ leven eruit kan zien (en waarop je vanaf je sterfbed tevreden terug kan kijken), zal ik je vertellen onder welke voorwaarden ik tevreden kan zijn met mijn leven:
- Ik realiseer me dat ik niet onfeilbaar ben en dat ik daardoor de kans heb om een leven lang te leren en mijzelf te ontwikkelen.
- Ik vind het belangrijk om de wereld een beetje beter achter te laten dan ik haar vond, daarom doe ik mijn best om waarde toe te voegen voor mezelf en mijn omgeving, binnen de mogelijkheden en kansen die ik daarvoor heb.
- Ik beschik over een oneindige bron van liefde in mij en die liefde gun ik in de eerste plaats aan mezelf en de mensen en wezens die me het meest dierbaar zijn.
- Ik krijg energie van de natuur, de kunsten en een heleboel andere inspiratiebronnen om mij heen en ik gun het mezelf om daar tijd en prioriteit aan te geven.
- Tot slot: ik zei al dat ik niet onfeilbaar ben. Bovenstaande lijst is daarom niet uitputtelijk en ik sta mezelf toe om af te wijken van deze koers, van richting veranderen of terug te komen op een beslissing, zolang ik dat doe met respect voor mezelf en de ander.
Wanneer het einde daar is, dan geloof ik dat – als ik deze punten in acht neem – ik straks met een gerust en tevreden gevoel kan terugkijken op mijn leven.
Hoe wil jij straks terugkijken?
Mijn vraag aan jou is: wat heb jij nodig om tevreden terug te kunnen kijken? Wat knelt er nu, wat doet pijn, wat moet er anders? En waar wil jij de rest van je leven jouw tijd, liefde en aandacht aan besteden? Ik wil je uitnodigen om daar de komende dagen eens over na te denken. Die helderheid gun ik jou en mocht je ondersteuning nodig hebben om die helderheid te krijgen, weet mij dan te vinden.